Πρόταση για την Κρίση - A Modest Proposal

19/4/2011        Local

            Ο μέτοχος με ποσοστό 30% της εταιρίας ΑΤΛΑΝΤΙΚ δικαιώθηκε από τα δικαστήρια και η διοίκηση της εταιρίας καταδικάστηκε για τον πλαστό ισολογισμό του 2006.

            Ο συγκεκριμένος μέτοχος όλα αυτά τα χρόνια είχε καταντήσει ένας λαϊκός αναξιόπιστος τύπος, αφού λογικά αν είχε δίκιο θα έπρεπε να είχε δικαιωθεί, αν μη τι άλλο απ’ την επιτροπή ελέγχων ισολογισμών και την επιτροπή κεφαλαιαγοράς.

            Στα δια ταύτα τι είναι φρόνιμο με όλους όσους ασκούν εποπτικό έλεγχο και με αμέλεια έστω αψήφησαν ένα ψεύτικο πιστοποιητικό που συνοδεύει ένα πλαστό ισολογισμό?

            Αυτοί οι ορκωτοί ελεγκτές θα συνεχίσουν να εργάζονται κανονικά και πέρα βρέχει?

            Πως έστω και αργά θα αποζημιωθεί το επενδυτικό κοινό τόσο απ’ την παραπλάνηση της ίδιας της εταιρείας όσο και απ’ την εγκληματική αμέλεια εποπτικού ελέγχου των άμεσα υπεύθυνων φορέων? Όσο η εταιρία θα βρίσκεται σε καθεστώς επιτήρησης, μήπως θα ήταν δόκιμο να μοιράζεται καθημερινά γάλα στους μικρομετόχους?             

                        Global

            Ο διεθνής τύπος μας διαφημίζει ανάλογα, ενώ μειώνονται σταδιακά οι φωνές υποστήριξης περί ικανότητας της χώρας μας να ανταπεξέλθει στην κρίση. Η κρίση πέρα από Ελληνική λόγω της παγκοσμιοποίησης είναι κάτι παραπάνω απ’ ότι λέγεται και επί της ουσίας it’s the CDSs, που σημαίνει πώς η παρούσα οικονομική κρίση μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη κατάρρευση και πόλεμο.

            Η αγορά των CDSs είναι μια ανεξέλεγκτη αγορά παράγωγων αξίας 50 τρις $, επί της ουσίας μεγαλύτερη από το παγκόσμιο ΑΕΠ. Τα προϊόντα αυτά θεωρητικά διασφαλίζουν αυτούς που αγοράζουν ομόλογα εταιρειών ή κρατών και θέλουν να προστατευτούν σε περίπτωση χρεοκοπίας. Επί της ουσίας όμως είναι ένα μοχλευμένο σύστημα παραγώγων που κανείς δεν ξέρει ποιος κρατά την βόμβα. Ο εκδότης των CDSs μετά μπορεί να πουλήσει τις υποχρεώσεις του σε κάποιον τρίτο. Εισπράττει δηλαδή ένα ποσοστό κέρδους και στο τέλος βρίσκεται η ΧΨ τράπεζα-ιδιώτης-ασφαλιστικό ταμείο κλπ υπόχρεη να καλύψει το ρίσκο… Η αγορά αυτή δεν ελέγχεται και δεν υπόκειται σε κανένα οργανωμένο πλαίσιο. Άρα κανείς δεν ξέρει πόσο αξιόπιστες είναι οι μεγάλες τράπεζες όταν ξεκινήσει ένα τέτοιο ΝΤΟΜΙΝΟ ΠΤΩΧΕΥΣΗΣ.

            Υπάρχει πιθανότητα η Ελλάδα να ξεκινήσει ένα νέο τσουνάμι? ΝΑΙ και τότε μπορεί να ξεκινήσει ένας νέου τύπου πόλεμος μια και η ένταση της πτώσης θα είναι τεράστια. Άρα λογικά αποκλείεται αφήσουν να συμβεί κάτι τέτοιο. Και τι πρέπει να γίνει ?

            Μια πρόταση που υιοθετούμε είναι των Γιάννη Βαρουφάκη και Stuart Holland (http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.8emata&id=5718) …(η πρόταση αυτή υιοθετήθηκε από τα Ευρωπαϊκά Συνδικάτα (την ETUC), προσυπεγράφη από έναν τέως πρωθυπουργό της Ιταλίας και έναν τέως Πρόεδρο της Πορτογαλίας, συζητήθηκε με τον υπουργό οικονομικών της Ιταλίας και έφτασε ακόμα και να δεχθεί θετικό σχολιασμό από τον υπουργό οικονομικών της ... Κορέας).

            …όταν ο κ. Τρισέ, ο Διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είδε και αποείδε με τους ηγέτες μας (για χάρη των οποίων εργαζόταν σκληρά ώστε να κρατά, με μεγάλο κόστος, τις αγορές όσο πιο ήρεμες μπορούσε), και προ-ανακοίνωσε την αύξηση των επιτοκίων της ευρωζώνης,  ο κύβος ερρίφθη: Οι αγορές τέθηκαν σε συναγερμό, ο πανικός επέστρεψε, τα spreads εκτινάχτηκαν στα ύψη και η Κρίση πήρε μια νέα, βίαιη τροπή.

            Σε αυτό το κλίμα, οι ηγέτες μας συσκέπτονται υπό πίεση μπας και τα καταφέρουν τελικά να συμφωνήσουν σε μια λύση-πακέτο. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, σωστά, φαίνεται διατεθειμένος να μην δώσει στην Γερμανία αυτό που εκείνη ζητά (το Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας) αν εκείνη δεν συναινέσει  σε μια  βιώσιμη λύση-πακέτο για την Κρίση της Ευρωζώνης. Στο προηγούμενο άρθρο μου είχα γράψει ότι ο πρωθυπουργός καλά μεν είπε ότι η λύση-πακέτο είναι το ελάχιστο ζητούμενο της Συνόδου Κορυφής αλλά, από την άλλη, αντί να ξορκίζει την Moody's για την υποβάθμιση (που σωστά μας έκανε, αν και εγκληματική επιχείρηση) αυτό που έπρεπε να κάνει ο ίδιος είναι να καταθέσει την δική του, συγκεκριμένη πρόταση για το πως βλέπει αυτή την πολυπόθητη λύση-πακέτο. Καθώς είναι άδικο να ζητάς από τον άλλον κάτι που εσύ δεν προσφέρεις, υποσχέθηκα την δική μας, ανανεωμένη, πρόταση όσον αφορά την λύση-πακέτο. …απαιτείται μια διάγνωση της Φύσης της Κρίσης. Χωρίς καλή διάγνωση, η θεραπεία απειλεί να είναι χειρότερη από την ασθένεια...

Η Φύση της Κρίσης και της έως τώρα Αποτυχίας

Η ευρωζώνη αντιμετωπίζει τρεις κρίσεις ταυτόχρονα: (1) κρίση κρατικών χρεών, (2) κρίση τραπεζικού συστήματος, και (3) κρίση επενδύσεων. (Θα μπορούσα να προσθέσω και μια τέταρτη κρίση: την κρίση των δημοκρατικών θεσμών της ΕΕ…)

Ο λόγος τώρα που οι έως τώρα πολιτικές και οι νέοι θεσμοί (π.χ. το Ταμείο EFSF, το μέγα δάνειο προς την Ελλάδα κλπ) απέτυχαν να σταματήσουν την Κρίση, είναι απλούστατος: Η ΕΕ προσπάθησε να λύσει την μία από τις τρεις εκφάνσεις της Κρίσης (εκείνη του δημόσιου χρέους), χωρίς να κάνει το παραμικρό για τις άλλες δύο εκφάνσεις της. Λογικό είναι μια τέτοια μερική απάντηση στην Κρίση (ιδίως όταν βασίζεται σε μέτρα που διογκώνουν το πρόβλημα, π.χ. ακριβά δάνεια σε πτωχευμένα κράτη, τα οποία μάλιστα αντλούνται μέσω τοξικών παραγώγων, πολιτική λιτότητας που μειώνει την φορολογική βάση κλπ) να αποτύχει.

Τέσσερεις βασικές αρχές που πρέπει να διέπουν την λύση-πακέτο

Πρώτον, να χτυπάει και τις τρεις αλληλοσυνδεόμενες κρίσεις ταυτόχρονα: το χρέος, τις τραπεζικές ζημίες και την έλλειψη επενδύσεων. Δεύτερον, να προβλέπει συμψηφισμό κάποιων από τα χρέη των κρατών-μελών με κάποιες από τις ζημίες των τραπεζών, χωρίς αυτό να σημαίνει γενικό κούρεμα ομολόγων (έτσι ώστε να μην πλήττονται τα ασφαλιστικά ταμεία και οι ιδιώτες μικρο-ομολογιούχοι). Τρίτον, η λύση-πακέτο να μην απαιτεί χρηματοδότηση από τον Γερμανό, τον Ολλανδό ή τον Φιλανδό φορολογούμενο. Τέλος, η λύση-πακέτο να μην απαιτεί μεγάλες θεσμικές αλλαγές στην ΕΕ (π.χ. ομοσπονδοποίηση) που, από πλευράς πολιτικού κόστους, είναι αδύνατες. Υπάρχει λύση-πακέτο που να πληροί και τις τέσσερις αυτές αρχές; Πιστεύουμε πως ναι. Και είναι η εξής, αποτελούμενη από τρεις πολιτικές (μια για κάθε έκφανση της Κρίσης) που πρέπει όμως να εφαρμοστούν από κοινού:

1η Πολιτική - Η λύση της Κρίσης Χρέους: Αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους της ευρωζώνης χωρίς κόστος για τους φορολογούμενους είτε του ευρωπαϊκού Βορρά είτε  του Νότου. (Φορέας: Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα)

Η ΕΚΤ να λειτουργήσει ως μοχλός που βοηθά την ευρωζώνη να μειώσει το συνολικό δημόσιο χρέος αλλά και να θέσει το χρέος των υπερχρεωμένων κρατών-μελών σε μια διαχειρίσιμη πορεία. Η βασική ιδέα είναι, κατόπιν αίτησης μιας χώρας, το κατά-Μάαστριχτ νόμιμο χρέος της (δηλαδή ομόλογά της ίσης αξίας με το 60% του ΑΕΠ της χώρας) να περάσει στην ΕΚΤ. Ο τρόπος είναι απλός: Στην περίπτωση της Ελλάδας, οι ομολογιούχοι δύνανται να εγγράψουν σε μια συγκεκριμένη υπηρεσία της ΕΚΤ το 40% των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου που κατέχουν (καθώς το 60% του ΑΕΠ μας αντιστοιχεί περίπου στο 40% των ελληνικών ομολόγων). Αυτά τα ομόλογα πλέον τα εξυπηρετεί η ΕΚΤ. Για να το πράξει αυτό, εκδίδει η ίδια δικά της 10ετή ή και 30ετή ακόμα ομόλογα (ευρωομόλογα ή e-bonds) αρκετής αξίας ώστε να εξυπηρετείται το συγκεκριμένο ελληνικό χρέος. Σημειωτέον ότι τα ελληνικά ομόλογα που θα περάσουν με αυτόν τον τρόπο στην ΕΚΤ θα έχουν διαφορετικές ημερομηνίες λήξης. Κάποια θα λήγουν γρήγορα, άλλα σε 3 ή 5 ή 8 χρόνια. Το ελληνικό δημόσιο εξακολουθεί να χρωστά τα χρήματα αυτά στην ΕΚΤ μόνο που του δίνεται η δυνατότητα να τα αποπληρώνει σε βάθος χρόνου και με επιτόκια που αντανακλούν εκείνα που εξασφάλισε η ΕΚΤ πουλώντας τα ευρωομόλογά της (επιτόκια της τάξης του 3%). Στην πράξη, η ΕΚΤ θα ανοίξει δανειακό λογαριασμό για το ελληνικό δημόσιο στον οποίο το κράτος μας θα καταβάλει ανά εξάμηνο τέτοια ποσά αποπληρωμής ώστε το κόστος αυτής της ουσιαστικής αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους για την ΕΚΤ να είναι μηδενικό μακροπρόσθεσμα. Να λοιπόν πως μπορεί να γίνει ουσιαστική αναδιάρθρωση χωρίς να πληρώσει δεκάρα ούτε ο Γερμανός φορολογούμενος αλλά ούτε και το ΙΚΑ (που κατέχει ομόλογα του ελληνικού δημοσίου).

Το παραπάνω θεσμικό πλαίσιο δίνει και άλλες δυνατότητες στην ΕΚΤ. Π.χ. κάθε φορά που μια τράπεζα ζητά από την ΕΚΤ ρευστότητα (δηλαδή ζεστό χρήμα) χωρίς να έχει εχέγγυα της προκοπής (π.χ. όπως κάνουν πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες σήμερα), η ΕΚΤ μπορεί να απαιτεί από αυτές να 'σκίζουν', ως αντάλλαγμα, ένα μέρος των ομολόγων που κατέχουν της Ελλάδας, της Ιρλανδίας κλπ. Η ίδια η ΕΚΤ μπορεί να χρεώνει τον δανειακό λογαριασμό της Ελλάδας ή της Ιρλανδίας με ένα ποσοστό αυτών των διαγραμμένων χρεών (ώστε να καλύπτει τα κόστη της) όμως και οι χώρες αυτές θα βλέπουν το συνολικό τους χρέος να μειώνεται.

2η Πολιτική - Η λύση της Κρίσης Τραπεζικού Συστήματος: Καθάρισμα των βιβλίων των τραπεζών από τοξικά παράγωγα και προβληματικά κρατικά ομόλογα (Φορέας: Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας - EFSF)

Οι τράπεζες τις ευρωζώνης είναι γεμάτες με χαρτιά άνευ αξίας, τοξικά παράγωγα και κρατικά ομόλογα (πχ. ελληνικά ή ιρλανδικά) τα οποία φοβούνται ότι δεν θα πληρωθούν ποτέ στο ακέραιο. Αυτό κάνει τις τράπεζες να κηρύττουν στάση δανεισμού απέναντι σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ενισχύοντας τις υφεσιακές δυνάμεις που καθηλώνουν την Ευρώπη. Η ιδέα εδώ είναι απλή: Να υποχρεωθούν οι τράπεζες σε έναν σοβαρό λογιστικό έλεγχο (stress tests) που να παίρνει ως δεδομένο ένα κούρεμα των τοξικών της τάξης του 90% και ένα αντίστοιχο κούρεμα των ομολόγων των υπερχρεωμένων κρατών της τάξης του 30% με 50%. Στόχος αυτού του ελέγχου είναι να υπολογιστεί το νέο κεφάλαιο που απαιτείται για να μην κηρυχθούν πτωχευμένες ώστε, μετά τον υπολογισμό αυτόν, να τεθούν υπό το εξής δίλημμα: Είτε εκδίδουν νέες μετοχές σε βαθμό που να αντλήσουν τα απαιτούμενα κεφάλαια από επενδυτές είτε, σε περίπτωση που δεν τα καταφέρουν, να αποδεχθούν τα κεφάλαια αυτά από το EFSF με αντάλλαγμα μετοχές που θα παρακρατήσει το EFSF εκ μέρους των ευρωπαίων φορολογούμενων. Έτσι, οι τράπεζες εξυγιαίνονται και, κάποια στιγμή, το EFSF πουλάει τις μετοχές αυτές με κέρδος, το οποίο καλύπτει τα κόστη λειτουργίας του.

3η Πολιτική - Η λύση της Κρίσης Επενδύσεων: Ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ για την Ευρώπη (Φορέας: Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο)

Η 1η και η 2η Πολιτική θα βοηθήσουν να καταλαγιάσει εντυπωσιακά η Κρίση. Όμως τίποτα δεν μπορεί να την δαμάσει μιας δια παντός όσο η ισομερής ανάπτυξη. Τα τελευταία χρόνια οι επενδύσεις, γενικά στην ευρωζώνη, κινούνται σε χαμηλά επίπεδα και, ειδικότερα, έχουν καταβαραθρωθεί στην περιφέρεια. Αποτέλεσμα είναι η ευρωζώνη στο σύνολό της να χωλαίνει καθώς οι προβληματικές της περιοχές και χώρες λειτουργούν σαν βαρίδια που της μειώνουν την συνολική δυναμική. Μια τέτοια συγκυρία απαιτεί σημαντικές επενδύσεις που οι τράπεζες, ακόμα και μετά την εξυγίανση που θα φέρει η 2η Πολιτική, δεν θα χρηματοδοτήσουν.

Για αυτόν τον σκοπό υπάρχει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η ΕΤΕπ. Η ΕΤΕπ έχει αστείρευτες χρηματοδοτικές ικανότητες και είναι 'ταγμένη' στην δημιουργία υποδομών αλλά και στην προαγωγή της κοινωνικής συνοχής μέσα από επενδυτικά project που στοχεύουν στην υγεία, στην παιδεία, στις οικολογικές τεχνολογίες, στην αναμόρφωση των αστικών περιοχών (που τόσο ανάγκη έχουμε) κλπ. Το μόνο που σταματά την ΕΤΕπ από το να εκπονήσει ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ για την Ευρώπη είναι το γεγονός ότι η ΕΤΕπ μπορεί να συγχρηματοδοτήσει μόνο το 50% ενός επενδυτικού έργου. Όμως το άλλο 50% πρέπει να έρθει από τον κρατικό προϋπολογισμό του κράτους-μέλους. Και επειδή τα κράτη-μέλη, ιδίως τα υπερχρεωμένα τα οποία έχουν την μέγιστη ανάγκη από επενδύσεις, δεν έχουν τα χρήματα για αυτό το 50%, η επένδυση απλώς δεν γίνεται.

Πως μπορεί να απεγκλωβιστεί η επενδυτική ικανότητα της ΕΤΕπ; Πολύ απλά, επιτρέποντας τα κράτη-μέλη να αντλούν το δικό τους 50% από τον δανειακό λογαριασμό που έχουν στην ΕΚΤ (βλ. 1η Πολιτική πιο πάνω) χωρίς αυτά τα δάνεια να προσμετρούνται στο εθνικό χρέος εφόσον το project έχει εγκριθεί από την ΕΤΕπ. Έτσι, η ΕΤΕπ μπορεί, με μια απλή θεσμική αλλαγή που δεν απαιτεί τροποποιήσεις των βασικών Συνθηκών της ΕΕ, να μετατραπεί στον μηχανισμό που θα επενδύει τα πλεονάσματα της ευρωζώνης σε παραγωγικές μονάδες λειτουργώντας έτσι ως ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ για την μετά την Κρίση ευρωζώνη.

Επίλογος

…"Καλά, και ο έλληνας πρωθυπουργός, τι πρόταση για λύση-πακέτο θα μπορούσε να παρουσιάσει στην Σύνοδο Κορυφής;" …μια τέτοια πρόταση θα έφερνε την κα Μέρκελ σε δύσκολη θέση. Δεν απαιτεί ούτε ένα ευρώ από τον Γερμανό φορολογούμενο. Δεν βασίζεται σε περαιτέρω δανεισμό των ισχυρών για να βοηθηθούν οι σπάταλοι ανίσχυροι. Απαιτεί από τις πτωχευμένες τράπεζες να πληρώσουν ένα μέρος της Κρίσης (όπως ζητά εδώ και καιρό η κα Μέρκελ) και να εξυγιανθούν είτε από μόνες τους είτε αποδεχόμενες κρατικά κεφάλαια που θα τις βοηθήσουν να ορθοποδήσουν πριν ξανα-ιδιωτικοποιηθούν. Τέλος, προωθεί νέα δάνεια μόνο στον βαθμό που συνεισφέρουν σε παραγωγικές επενδύσεις από τις οποίες κερδίζουν όλοι οι Ευρωπαίοι.

Εν συντομία, η πρότασή μας δείχνει ότι το πρόβλημα επιδέχεται τεχνοκρατικής λύσης που είναι, συνάμα, δίκαιη και ορθή. Οπότε θέτει τους έχοντες την εξουσία προ του αμείλικτου ερωτήματος: Γιατί δεν βρίσκετε, αν όχι αυτή την λύση-πακέτο, μια αντίστοιχη;

19/4/2011        Στρατηγική για την Τρίτη 19/4/2011

Η τάση της αγοράς είναι έντονα καθοδική ενώ χρειάζεται να βρεθούμε σε χαμηλότερα επίπεδα για να χαρακτηρίσουμε το δείκτη υπερπουλημένο. Οι ξένες αγορές επίσης αφήνουν πίσω τους ένα σχηματισμό κορυφής κάτι που δεν θα βοηθήσει ουσιαστικά την όποια ανοδική αντίδραση σε διάρκεια.

Κρατάμε τα μετρητά ως κόρη οφθαλμού για να τοποθετηθούμε σε νέα χαμηλότατα επίπεδα.

ΤΑΚΤΙΚΗ:

1.       Μηδενικές αγορές…

2.       Υπό εξέταση ΜΠΕΛΑ, ΕΧΑΕ, ΟΤΕ, ΟΠΑΠ, ΓΕΚΤΕΡΝΑ, ΦΦ σε τυχόν ισχυρή πίεσή τους!!!

3.       Μακριά από τράπεζες πλέον, μόνο για ημερήσιο trading με 1^η την ΕΥΡΩΒ.